World news | ‘हार्ट लॅम्प’च्या लेखिका बानू मुश्ताक यांना आंतरराष्ट्रीय ‘बुकर’ पुरस्कार; मुस्लिम महिलांच्या जीवनकथांचा जागतिक सन्मान

पणजी | २१ मे | प्रभाकर ढगे

(World news) अल्पसंख्याक महिलांच्या आवाजाला आंतरराष्ट्रीय मंचावर नेणाऱ्या बानू मुश्ताक यांना ‘इंटरनॅशनल बुकर प्राईझ २०२५’ ने गौरवण्यात आले आहे. त्यांच्या Heart Lamp : Selected Stories या कन्नड कथासंग्रहाच्या इंग्रजी अनुवादासाठी त्यांना हा बहुमान मिळाला. हा भारताचा या पुरस्कारातील दुसरा, तर कन्नड साहित्यिकासाठी पहिलाच ऐतिहासिक सन्मान आहे.

(World news) स्त्री जीवनाचे वास्तव ‘हार्ट लॅम्प’मध्ये : १९९० ते २०२३ या काळातील बारा कथा एकत्र करणारा Heart Lamp हा संग्रह, मुस्लिम महिलांच्या जीवनातील संघर्ष, दबाव, आणि बंड यांचे अत्यंत वास्तवदर्शी चित्रण करतो. अनुवादिका दीप भश्ती यांचे भाषांतरही तितकेच प्रभावी ठरले असून त्यांनी याआधी २०२४ मध्ये इंग्लिश पेन ट्रान्सलेट्स पुरस्कारही पटकावला होता.

(World news) व्यक्तिगत बंडाची सामूहिक अभिव्यक्ती : व्यवसायाने वकील आणि सामाजिक कार्यकर्त्या असलेल्या बानू मुश्ताक यांचे वैयक्तिक जीवन संघर्षांनी भरलेले आहे. ‘व्होग’ मासिकाला दिलेल्या मुलाखतीत त्या सांगतात, “प्रेमविवाह केल्यानंतर माझे आयुष्य पूर्ण बदलले. मला बुरखा घालून घरातच राहण्यास सांगण्यात आले. प्रसूतीनंतरच्या नैराश्यातून जात मी लेखनाकडे वळले.” त्यांच्याच शब्दांत सांगायचे तर, “हार्ट लॅम्पमधली स्त्री पात्रे ही त्या बंडाची प्रतिके आहेत, ज्या स्त्रिया तडजोडीतून बळकट होतात.”

साहित्याच्या माध्यमातून प्रतिरोधाचा उजेड : बानूंच्या कथांमधून केवळ व्यक्तिगत वेदनाच नव्हे, तर संपूर्ण समाजातल्या स्त्रीच्या मनस्थितीचे चित्र उमटते. समाजात स्त्रियांची जागा ठरवणाऱ्या रूढींवर प्रश्न उपस्थित करताना, त्या एका वेगळ्याच प्रकाशात महिलांचे वास्तव दाखवतात ज्यामुळे ‘हार्ट लॅम्प’ हा केवळ कथासंग्रह न राहता एक सामाजिक दस्तऐवज ठरतो.

भारताचा दुसरा बुकर सन्मान : या पुरस्कारामुळे कन्नड साहित्यासाठी एक नवा क्षितिज खुला झाला आहे. २०२२ मध्ये गीतांजली श्री यांच्या रेत समाधी (Tomb of Sand) या कादंबरीला इंग्रजी अनुवादासाठी हा पुरस्कार मिळाला होता. त्यानंतर भारतातील ही दुसरी निवड ठरते.

पुस्तक : Heart Lamp: Selected Stories.

लेखिका : बानू मुश्ताक.

अनुवादिका : दीप भश्ती.

भाषा : कन्नडहून इंग्रजी.

विषय : मुस्लिम महिलांचे जीवन, संघर्ष, प्रतिकार.

पुरस्कार : इंटरनॅशनल बुकर प्राईझ २०२५.

हे ही वाचा : Political Economy: बोनस : राजकीय अर्थव्यवस्था समजून घ्या, अर्थसाक्षर व्हा– संजीव चांदोरकर

About The Author

रयत समाचार वृत्तसेवा

See author's posts