कलकत्ता | २५.११ | रयत समाचार
(World news) पश्चिम बंगालच्या निओरा व्हॅली राष्ट्रीय उद्यानात तब्बल सात दशकांनंतर अत्यंत दुर्मीळ आणि विलुप्तप्राय समजला जाणारा कस्तुरी मृग (Musk Deer) पुन्हा दिसल्याची महत्वाची आणि आनंददायक माहिती समोर आली आहे. अलीकडेच पार्कमधील कॅमेरा ट्रॅपमध्ये कैद झालेली त्याची छायाचित्रे प्रथमच अधिकृतरीत्या जाहीर करण्यात आली असून, वन्यजीव तज्ज्ञांनी याला “प्रदेशातील जैवविविधतेचे मोठे यश” असे संबोधले आहे.
(World news) कस्तुरी मृग हा भारतातील सर्वात दुर्मीळ हरिणवंशीय प्राण्यांपैकी एक. नर मृगांच्या तोंडातून बाहेर आलेले दातासारखे दिसणारे दंश (fangs) आणि शरीरातून निर्माण होणारी कस्तुरी ग्रंथी यामुळे हा प्राणी विशेष ओळखला जातो. सुवासिक कस्तुरीमुळे शतकानुशतके याची मोठ्या प्रमाणावर तस्करी झाली आणि त्यामुळे त्यांची संख्या झपाट्याने घटली.
(World news) निओरा व्हॅली हे सघन जंगल आणि दुर्गम भूभागासाठी ओळखले जाते. येथे कस्तुरी मृग असल्याच्या चर्चा पूर्वी होत असल्या, तरी १९५० नंतर या प्राण्याचे कोणतेही खात्रीशीर पुरावे मिळाले नव्हते.
नव्या छायाचित्रांमुळे काही बाबी स्पष्ट झाल्या आहेत. या प्रजातीचे अस्तित्व अद्याप हिमालयाच्या पायथ्याशी जिवंत आहे. पर्यावरणीय समतोल आणि जैवविविधतेसाठी हा शोध अत्यंत मौल्यवान. संरक्षण उपाययोजनांना नवी चालना मिळणार.
वन विभागाने या भागात गस्त वाढवून कॅमेरा ट्रॅप्सचे जाळे आणखी विस्तारित करण्याचा निर्णय घेतला आहे. तज्ज्ञांच्या मते, स्थानिक हवामान, दाट जंगल आणि मानवी हस्तक्षेप कमी असणे कस्तुरी मृगांच्या अस्तित्वासाठी अनुकूल ठरले आहे.
कस्तुरी मृगाच्या कस्तुरी ग्रंथीचा वापर महागड्या परफ्यूममध्ये होतो. त्यामुळे त्याची काळाबाजारातील किंमत प्रचंड असल्याने तस्करांचे जाळे आजही सक्रिय आहे. म्हणूनच या प्राण्याचे ठिकाण गोपनीय ठेवणे आणि संरक्षण वाढवणे आवश्यक असल्याचे वनअधिकाऱ्यांनी सांगितले आहे.
पश्चिम बंगालमध्ये ७० वर्षांनंतर पुन्हा दिसलेला ‘कस्तुरी मृग’ हा भारतीय वन्यजीव संवर्धनातील मोठा टप्पा मानला जातो. निओरा व्हॅली राष्ट्रीय उद्यानातील हा शोध केवळ वैज्ञानिकदृष्ट्या नव्हे, तर पर्यावरणीय संरक्षणाच्या दृष्टीनेही अत्यंत महत्त्वाचा आहे.
मुख्य स्त्रोत – patrika.com
