अहमदनगर | १९ एप्रिल | प्रतिनिधी
(Health) बीड परळीचे आमदार तथा माजी मंत्री धनंजय मुंडे यांना काही महिन्यांपूर्वी बेल्स पाल्सी नावाचा विकार जडला. या आजारामुळे ते सध्या बॅकफुटला गेलेले दिसत आहेत. त्यांच्या आजाराबाबत काही वृत्तवाहिन्यांनी अर्धवट माहिती प्रसारीत केल्याने मुंडेंना मनस्ताप सहन करावा लागला. त्यांना समाजमाध्यामावर प्रतिक्रिया द्यावी लागली. धनंजय मुंडे यांना झालेला बेल्स पाल्सी नक्की काय आहे, आपण पाहू या.
(Health) बेल्स पाल्सी (Bell’s Palsy) म्हणजे काय? तर बेल्स पाल्सी हा एक न्यूरोलॉजिकल विकार आहे, ज्यामुळे चेहऱ्याच्या एका बाजूच्या स्नायूंना अचानक अंशतः किंवा पूर्णपणे लकवा (Paralysis) होतो. हा आजार चेहरा नियंत्रित करणाऱ्या सातव्या क्रॅनियल मज्जातंतूच्या (Facial Nerve) तात्पुरत्या बिघाडामुळे उद्भवतो. यामुळे चेहरा वाकडा दिसू शकतो, डोळे बंद करणे किंवा हसणे यासारख्या क्रिया करणे कठीण होते. हा विकार सहसा तात्पुरता असतो आणि योग्य उपचाराने बरेच रुग्ण पूर्णपणे बरे होतात.
(Health) बेल्स पाल्सीची अशी आहेत लक्षणे- बेल्स पाल्सीची लक्षणे अचानक दिसू लागतात आणि यामध्ये समावेश होतो- १) चेहऱ्याच्या एका बाजूला कमजोरी किंवा लकवा असतो. चेहरा एका बाजूला वाकडा दिसतो, विशेषतः हसताना किंवा बोलताना. २) डोळे बंद करण्यात अडचण येते. प्रभावित बाजूचा डोळा पूर्णपणे बंद होत नाही, ज्यामुळे डोळे कोरडे पडू शकतात. ३) तोंडाची हालचाल थांबते. तोंड एका बाजूला वाकते, ज्यामुळे खाणे, पिणे किंवा बोलणे कठीण होते. ४) चव न जाणवणे. जिभेच्या पुढील भागात चव जाणवत नाही. ५) कानात वेदना होतात. प्रभावित बाजूच्या कानामागे किंवा आजूबाजूला हलकी वेदना होऊ शकते. ६) ध्वनीची संवेदनशीलता जाणवत नाही. प्रभावित बाजूच्या कानाला आवाज मोठा वाटू शकतो (Hyperacusis). ७) डोकेदुखी होते. काही रुग्णांना हलकी डोकेदुखी जाणवते.
काय आहेत बेल्स पाल्सीची कारणे- बेल्स पाल्सीचे नेमके कारण स्पष्ट नाही, परंतु अनेकदा याला ‘फेशियल नर्व्हच्या जळजळीशी’ (Inflammation) जोडले जाते.
याची काही संभाव्य/कारण अशी आहेत. १) व्हायरल इन्फेक्शन. हर्पिस सिम्प्लेक्स व्हायरस (HSV), व्हॅरिसेला-झोस्टर व्हायरस (Varicella-Zoster Virus), किंवा इतर व्हायरस यामुळे फेशियल नर्व्हवर सूज येऊ शकते. २) रोगप्रतिकारक शक्तीचा बिघाड. शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती चुकून फेशियल नर्व्हवर हल्ला करते. ३) तणाव. दीर्घकालीन तणाव किंवा मानसिक दबाव यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती कमजोर होऊ शकते. ४) हवामान बदल. थंड हवामान किंवा थंडीमुळे नर्व्हवर परिणाम होऊ शकतो. ५) इतर आजार. मधुमेह, उच्च रक्तदाब, किंवा गर्भावस्थेमुळे बेल्स पाल्सीचा धोका वाढतो.
बेल्स पाल्सीचे निदान असे करता येवू शकते म्हणजेच डॉक्टर बेल्स पाल्सीचे निदान असे करतात- १) शारीरिक तपासणी. चेहऱ्याच्या स्नायूंची हालचाल तपासली जाते, उदा., हसणे, डोळे मिचकावणे, गाल फुगवणे. २) इलेक्ट्रोमायोग्राफी (EMG).फेशियल नर्व्हच्या कार्यक्षमतेची तपासणी. ३) एमआरआय किंवा सीटी स्कॅन. मेंदू किंवा नर्व्हमधील इतर समस्या तपासण्यासाठी. ४) रक्त तपासणी. व्हायरल इन्फेक्शन किंवा इतर कारणांचा शोध.
बेल्स पाल्सीवर आहेत असे उपचार- बेल्स पाल्सीवर उपचार लक्षणे कमी करण्यासाठी आणि बरे होण्याची प्रक्रिया जलद करण्यासाठी केले जातात. १) औषधे. कॉर्टिकोस्टेरॉइड्स. प्रेडनिसोलोनसारखी औषधे सूज कमी करण्यासाठी दिली जातात. (सहसा पहिल्या ७२ तासांत प्रभावी) अँटी-व्हायरल औषधे. जर व्हायरल इन्फेक्शन असेल तर ॲसिक्लोव्हिरसारखी औषधे दिली जाऊ शकतात. वेदनाशामक. वेदना कमी करण्यासाठी आयबुप्रोफेन किंवा पॅरासिटामॉल. २) डोळ्यांचे संरक्षण. डोळे बंद न झाल्यास डोळे कोरडे होऊ नयेत म्हणून कृत्रिम अश्रू (Artificial Tears) किंवा डोळ्यांवर पट्टी वापरली जाते. ३) फिजिओथेरपी. चेहऱ्याच्या स्नायूंची ताकद परत आणण्यासाठी व्यायाम आणि मसाज. ४) सर्जरी (क्वचितच). जर लकवा कायम राहिला तर फेशियल नर्व्ह डीकंप्रेशन सर्जरी किंवा इतर शस्त्रक्रिया केल्या जाऊ शकतात.
बेल्स पाल्सीचा कालावधी आणि बरे कधी होते. १) कालावधी. बहुतेक रुग्ण २-६ महिन्यांत पूर्णपणे बरे होतात. काहींना यासाठी जास्त वेळ लागू शकतो. २) पुनर्प्राप्ती. सुमारे ७०-८०% रुग्ण पूर्णपणे बरे होतात, तर काहींना किरकोळ कमजोरी कायम राहू शकते. ३) पुनरावृत्ती. क्वचितच बेल्स पाल्सी पुन्हा होऊ शकतो, विशेषतः ज्यांना कौटुंबिक इतिहास आहे त्यांना.
बेल्स पाल्सीसाठी प्रतिबंध आणि काळजी. १) तणाव व्यवस्थापन. योग, ध्यान, आणि पुरेशी झोप यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत राहते. २) थंडीपासून संरक्षण. थंड हवामानात कान आणि चेहरा झाकून ठेवा. ३) निरोगी जीवनशैली. संतुलित आहार, व्यायाम, आणि मधुमेहासारख्या आजारांवर नियंत्रण. ४) लवकर उपचार. लक्षणे दिसल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
बेल्स पाल्सी हा तात्पुरता आणि उपचारांनी बरा होणारा आजार आहे. लवकर निदान आणि उपचार यामुळे रुग्ण लवकर बरे होऊ शकतात. जर तुम्हाला किंवा तुमच्या जवळच्या व्यक्तीला याची लक्षणे दिसली, तर त्वरित न्यूरोलॉजिस्ट किंवा ENT तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
हे ही वाचा : Alert news | स्पॅम कॉल आल्यास काय करावे?
About The Author
Discover more from Rayat Samachar
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
